Trong thai kỳ, nước ối đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo vệ và hỗ trợ quá trình phát triển toàn diện của thai nhi. Tuy nhiên, khi lượng nước ối vượt quá mức bình thường sẽ dẫn đến tình trạng dư ối và đa ối. Hai khái niệm này thường bị nhầm lẫn, nhưng thực chất lại khác nhau về mức độ nghiêm trọng. Việc hiểu rõ dư ối và đa ối khác nhau thế nào giúp mẹ bầu biết cách chăm sóc và theo dõi sức khỏe thai kỳ chủ động.
Dư ối và đa ối là hai tình trạng thai kỳ liên quan đến sự gia tăng bất thường của lượng nước ối. Tuy nhiên mức độ và nguy cơ của mỗi trường hợp là khác nhau. Dư ối được hiểu là tình trạng nước ối chỉ tăng nhẹ so với giới hạn bình thường và thường không gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong khi đó, đa ối là khi lượng nước ối tăng lên đáng kể, ở mức từ trung bình đến nặng. Đa ối có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi nếu không được theo dõi và xử lý kịp thời.
Chỉ số nước ối (AFI) trong dư ối khoảng 20 - 24 cm. Trong khi đó, đa ối được chẩn đoán khi AFI ≥ 24 cm hoặc khi túi ối sâu nhất (SDP) ≥ 8 cm. Đa ối còn được phân loại theo mức độ từ nhẹ đến nặng. Đa ối nhẹ là khi AFI từ 25 - 29,9 cm. Đa ối vừa là khi AFI từ 30 - 34,9 cm. Đa ối nặng là khi AFI ≥ 35 cm. Việc phân biệt chính xác giữa dư ối và đa ối đóng vai trò quan trọng trong theo dõi và quyết định hướng xử trí phù hợp cho từng mẹ bầu.
Về triệu chứng lâm sàng, đa ối và dư ối khác nhau như thế nào? Trong hầu hết các trường hợp, dư ối không gây ra triệu chứng rõ ràng. Thai phụ có thể chỉ nhận thấy bụng hơi to hơn so với tuổi thai, hoặc cảm thấy hơi nặng bụng nhưng không đáng kể. Tình trạng này thường được phát hiện tình cờ qua siêu âm định kỳ.
Ngược lại, đa ối thường biểu hiện bằng những triệu chứng lâm sàng rõ ràng và khó chịu hơn. Mẹ bầu có thể cảm thấy bụng căng tức, nặng nề bất thường. Thậm chí mẹ bầu có cảm giác khó thở do tử cung lớn nhanh và chèn ép cơ hoành. Một số trường hợp còn gặp đau lưng, mỏi mệt, phù chân hoặc khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày. Những dấu hiệu này đặc biệt dễ nhận thấy khi lượng nước ối tăng nhanh trong thời gian ngắn.
Dư ối thường là hiện tượng sinh lý và không liên quan đến bất thường bẩm sinh. Ngược lại, đa ối có thể do các nguyên nhân nghiêm trọng như dị tật bẩm sinh (teo thực quản, vô sọ), đái tháo đường thai kỳ, nhiễm trùng bào thai hoặc hội chứng truyền máu song thai. Ngoài ra, một số trường hợp không xác định được nguyên nhân rõ ràng, được gọi là dư ối hoặc đa ối vô căn.
Tuy nhiên, đa ối thường liên quan đến các nguyên nhân nghiêm trọng hơn, nhất là khi kết hợp với dị tật bẩm sinh như hở hàm ếch, teo thực quản hoặc bất thường về não. Trong khi đó, dư ối thường nhẹ và có thể chỉ là một biểu hiện sinh lý tạm thời trong thai kỳ mà không kèm theo tổn thương thực thể nào ở mẹ hoặc bé.
Tiên lượng thai kỳ đa ối và dư ối khác nhau như thế nào? Tình trạng đa ối thường nguy hiểm hơn và đòi hỏi sự giám sát y tế chặt chẽ hơn trong thai kỳ. đa ối lại có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như sinh non, suy thai, sa dây rốn hoặc vỡ ối sớm. Những tình huống này có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và sự sống còn của thai nhi nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời.
Dư ối thường hiếm khi gây ra biến chứng nghiêm trọng, nhất là khi mẹ bầu tuân thủ hướng dẫn dinh dưỡng và nghỉ ngơi khoa học. Đa số thai phụ dư ối vẫn có thai kỳ bình thường nếu được theo dõi định kỳ và chăm sóc hợp lý.
Vì mức độ nghiêm trọng của dư ối và đa ối không giống nhau nên cách theo dõi và điều trị của hai tình trạng này cũng có nhiều điểm khác nhau.
Trong phần lớn các trường hợp, dư ối không gây nguy hiểm nghiêm trọng và thường chỉ cần theo dõi định kỳ. Bác sĩ sẽ thực hiện siêu âm để kiểm tra chỉ số nước ối cũng như sự phát triển của thai nhi qua từng giai đoạn.
Bên cạnh đó, mẹ bầu nên điều chỉnh chế độ ăn uống bằng cách ăn nhạt hơn, hạn chế thực phẩm chứa nhiều đường hoặc tinh bột để tránh làm tăng lượng nước ối. Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh làm việc nặng hoặc vận động quá sức cũng giúp thai kỳ ổn định hơn. Hầu hết các trường hợp dư ối sẽ tự điều chỉnh và không cần can thiệp y tế.
Khác với dư ối, đa ối tiềm ẩn nhiều nguy cơ và đòi hỏi sự theo dõi sát sao từ cơ sở y tế. Mẹ bầu cần được kiểm tra chỉ số AFI thường xuyên, theo dõi nhịp tim thai, đồng thời chú ý đến dấu hiệu chuyển dạ sớm hoặc biến chứng. Nếu lượng nước ối tăng quá mức gây khó thở, đau tức bụng hoặc nguy cơ vỡ ối sớm, bác sĩ có thể chỉ định chọc ối giảm áp lực cho tử cung.
Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng Indomethacin để giảm lượng nước ối. Tuy nhiên, việc sử dụng cần được theo dõi chặt chẽ do nguy cơ ảnh hưởng đến ống động mạch và chức năng thận của thai nhi. Khi thai kỳ có dấu hiệu bất thường như suy thai, dọa sinh non, hoặc sa dây rốn, bác sĩ có thể quyết định chủ động sinh sớm để bảo đảm an toàn tối đa cho cả mẹ và thai nhi.
Việc nhầm lẫn giữa dư ối và đa ối có thể khiến mẹ bầu lo lắng không cần thiết hoặc chủ quan trước những nguy cơ tiềm ẩn. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ sự khác nhau giữa dư ối và đa ối. Điều quan trọng nhất là dù gặp phải tình trạng nào, mẹ bầu cũng cần theo dõi định kỳ và điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Dù là dư ối hay đa ối, nếu được phát hiện và chăm sóc kịp thời, mẹ bầu hoàn toàn có thể trải qua thai kỳ an toàn và suôn sẻ.
Nguồn: Long Châu